فلسفه وجود شفاعت در قیامت

شفاعت از ماده "شفع" به معنای زوج، در مقابل ماده وتر به معنای فرد گرفته شده و به معنای این است که شخص در کنار فردی دیگر قرار گیرد و با وساطت خود او را در رسیدن به خواسته و حاجتش یاری دهد.

شفاعت در محاورات عرفی و گفت گوی روزمره مردم غالباً به معنای وساطت و درخواست شخص آبرومندی از بزرگی برای عفو مجرمی یا ترفیع درجه و پاداش خدمتگزاری به کار می‏رود.
شخصی که متوسل به شفاعت می‏شود، نیروی خود را به تنهایی کافی نمی‏بیند، به این جهت نیروی خود را با نیروی شفیع ضمیمه می‏کند، در نتیجه آن را چند برابر نموده تا زودتر به آن چه می‏خواهد نایل شود.
معنای اصطلاحی شفاعت عبارت است از: وساطت یک مخلوق میان خداوند و مخلوق دیگر، چه در دنیا و چه در آخرت، چه وساطت در رسانیدن خیر و چه وساطت در دفع شر و ضرر.
یکی از مظاهر رحمت گسترده خداوند، مغفرت و آمرزش است. مغفرت و آمرزش الهی مانند هر رحمت دیگر خداوند از طریق راهکارهای خاص و براساس قانون و نظام اسباب و مسببات به بندگان می‏رسد. به عنوان مثال، همان گونه که رحمت هدایت الهی، از طریق وسائط به مردم می‏رسد و انبیا و وحی الهی و کتب آسمانی (که برای هدایت مردم فرستاده شده‏اند) وسائط هدایت و واسطه خروج از ظلمات به نور هستند، رحمت مغفرت و آموزش الهی نیز از طریق راهکارهای خاصی به مردم می‏رسد، یعنی فیض مغفرت الهی از قانون و نظام اسباب و مسببات مستثنی نیست و از طریق اسباب و وسائط به بندگان می‏رسد.
شفاعت در مغفرت عبارت است از "وساطت در رسیدن مغفرت و آمرزش الهی به بندگان گنهکاری بنابراین حقیقت شفاعت، رسیدن فیض مغفرت و آمرزش الهی از طریق مجاری و اسباب آن به بندگان است.
به تعبیر استاد شهید مطهری، شفاعت در حقیقت همان مغفرت الهی است که وقتی به خداوند (که منبع و صاحب خیرها و رحمت‏ها است) نسبت داده شود، با نام "مغفرت" خوانده می‏شود و هنگامی که به وسائل و مجاری رحمت منسوب می‏گردد، نام شفاعت به خود می‏گیرد.(1)
بنابراین در شفاعت، شفیع میان خداوند و بنده گنهکار واسطه می‏شود و سبب می‏شود که آمرزش و مغفرت الهی شامل حال گنهکار شود تأکید بر این مطلب از آن جهت مهم است که بین توحید افعال و "فعال ما یشاء" بودن خداوند و این که همه چیز به اراده و خواست او تحقق می‏یابد و موضوع شفاعت، هیچ گونه تنافی وجود ندارد.
شرایط شفاعت: شفاعت اولیای الهی در روز قیامت برای گنهکاران و واسطه شدن آنان در رساندن رحمت و مغفرت و آمرزش الهی، بدون حساب نیست، بلکه این که کسانی مورد شفاعت قرار گیرند، متوقف بر شرایطی است که در آیات و روایات بیان شده است.
فلسفه شفاعت این است که روزنه امید به سوی افراد مجرم گشوده شود و احساس نمایند که اگر در برنامه‏های غلط خود تجدید نظر کنند، راه نجاتی برای آنان هست، به همین منظور در قوانین جزایی و کیفری ملت‏ها نیز قانون عفو و بخشیدگی وجود دارد. انسان وقتی دچار گناهی شد، اگر هیچ راه برگشت برای خود ندید، به فساد و طغیان خود ادامه می‏دهد.
از جهت دیگر مقام شفاعت کنندگی باعث ترقی تکامل انسان می‏شود، بدین معنا که انسان وقتی بداند ایمان، شهادت، علم، تقوا، جهاد، توبه و محبت به پیامبر و اهل بیت انسان را به مقام شفاعت کنندگی می‏رساند، می‏کوشد به این مقام دست پیدا کند، پس اعتقاد به شفاعت هم برای اهل معاصی و هم برای دیگران آثار مثبت و مفید دارد.
پی‏نوشت‏ها:
1 - مجموعه آثار، ج 1، ص 259.

منبع: سایت eporseh.com سیستم جامع پاسخگویی به سوالات و شبهات دینی